Tijdens het jaargesprek kwam het weer ter tafel: of ik iets minder ‘aanwezig’ kon zijn. De collega-communicatieadviseurs met wie ik een werkeiland deelde, hadden last van het geluid dat ik voortbracht. Schuldbewust nam ik me dan weer voor de pers op fluistertoon te woord te staan, de correcties dan maar niet door te bellen of ideeën voor me te houden wanneer ze opborrelen. Omgekeerd, als ik even met m’n gedachten alleen wilde zijn, vluchtte ik naar de enige echt beschutte privéruimte (inderdaad, die plek). En zeker iedere pauze naar buiten. Dertien communicatie(op-één-na)vrouwen werkend in één ruimte: een kippenhok doorstaat de vergelijking met glans. Hoe heerlijk dat ik in mijn volgende baan als leidinggevende een eigen kamer kreeg. Met de deur open wel. Wat een verademing dat ik met één grote zwaai de deur dicht kon doen!

Concert aan bliepjes

Natuurlijk is er inmiddels een en ander veranderd. Je kunt nu makkelijk in een andere ruimte bellen en als er iemand spontaan langskomt om wat door te spreken, loop je naar een speciaal daarvoor ingerichte overlegplek. Je hoeft elkaar veel minder direct te storen. Is daarmee ook het aantal prikkels afgenomen? Integendeel! We werden geconfronteerd met een e-mailbombardement dat we moesten zien te reguleren. Inmiddels veroorzaakt ook het binnenkomen van berichtjes op Whatsapp, Facebook of Twitter een waar concert aan bliepjes. Die kun je uitzetten. Maar o jee, dan moet je steeds checken of je niet iets mist! Om ons bevestigingshormoon serotonine op peil te houden. 

Prikkels: fijn of pijn?

Om dit allemaal in goede banen te leiden, gaan we massaal aan de mindfulness, yoga of meditatie. Ik wel in ieder geval. Uit pure noodzaak, vanwege over elkaar buitelende ideeën die opborrelen door alle input. Positief uitgelegd heet dat creativiteit. Maar ik kan soms flink last hebben van dat associatieve gedoe in mijn hoofd, zónder meegeleverde UIT-knop. In mijn naaste omgeving ben ik niet de enige die iets heeft met prikkels. Het ligt dan ook voor de hand dat ik als orthopedagoge, ervaringsdeskundige en interieurontwerper gespitst ben op het effect van omgevingsprikkels op ons gedrag. We kunnen er knap ongelukkig van worden. Ziek zelfs!

Energievretende filters

We hebben allemaal een systeem om de prikkels die op ons af komen te verwerken. Dat gebeurt meestal onbewust. Staan we bloot aan geluiden of komen er beelden voorbij die we op dat moment niet kunnen gebruiken, dan zetten we onze filters aan. Let wel: dit kost de nodige energie. Bovendien staan onze filters in aanleg allemaal anders afgesteld. Al doe je nog zo je best, je oren blíjven horen. Je kunt zelfs geïrriteerd raken als je je collega’s net níet kunt verstaan. En dat ze steeds achter je langs lopen is helemaal een gruwel. Weer twintig minuten kwijt om de draad van je werk op te pakken. (Zo lang duurt het voordat je weer in diepe concentratie zit).

Prikkelverwerking, hoe het werkt

Zoek je op prikkelverwerking, dan gaat het meestal over overprikkeling, onderprikkeling en zintuiglijke dan wel interne overprikkeling. Bijna alle informatie die je daarover vindt legt de koppeling met labels als autisme, ADHD, Niet Aangeboren Hersenafwijking (NAH), hoogbegaafden en hooggevoeligen (HSP). En in mindere mate met mensen met stressklachten en burn-out. Een heel informatief en genuanceerd beeld van over- en onderprikkeling vind je op deze website. Je zult verrast zijn wat je allemaal herkent.

Hoge en lage drempels

Hoe zit het met de relatie tussen zintuigen en gedrag? In haar boek ‘Leven met sensaties’ geeft Dr Winnie Dunn een verrassend helder antwoord. Zij stelt dat we allemaal toegerust zijn met specifieke sensorische patronen. Onze hersenen werken op basis van drempels. Heb je een hoge drempel, dan merk je prikkels niet snel op. Bij een lage drempel juist wel. Bij een hogere drempel kun je je voorstellen dat je meer prikkels nodig hebt om in actie te komen. Het gaat niet om wel of geen drempel hebben. Iedereen zit ergens op de schaal van heel hoog tot heel laag. 

Wat doe je met prikkels

Hoe we met die sensorische input omgaan, hangt samen met de wijze waarop wij onszelf reguleren. Dit is weer afhankelijk van persoonlijkheid en keuzes. Hanteer je een actieve of een passieve strategie? Ervaar je problemen rond de sensorische input, dan ga je die actief te lijf en probeer je die te regelen. Of je laat ze passief over je heen komen en reageert daarna. Dunn heeft de drempels en strategie in een overzichtelijke matrix gezet. Dat levert vier typische manieren van prikkelverwerking op:

	Zelfregulatie
Neurologische drempel	Passief	Actief
Hoge drempel	Toeschouwer	Zoeker
Lage drempel	Sensor	Vermijder

• Een zoeker creëert opwinding en verandering om zich heen. Een zoekende geest is er op gericht nieuwe en interessante prikkels waarmee hij of zij gemakkelijker innovaties bedenkt.
• Toeschouwers richten de aandacht moeiteloos op projecten zonder afgeleid te worden door sensorische informatie om hen heen. Ze letten niet op langslopende mensen, geluiden van buiten of een rommelig bureau.
• Een vermijder houdt van orde en routine. Deze mensen houden juist niet van nieuwe sensorische ervaringen en creëren routines om het leven rustig en beheersbaar te houden.
• Sensors merken de meeste sensorische informatie om hen heen op. Ze hebben duidelijke ideeën over hoe ze de situatie moeten aanpakken. Over wat hard genoeg is, fel of zacht genoeg. Omdat ze veel waarnemen, zijn ze makkelijk afgeleid.

Werken met sensaties

Heb je jezelf al herkend in een van deze types? Of je collega? Wellicht begrijp je nu beter waarom je collega met een duidelijk geïrriteerde zucht opstaat en koffie gaat halen terwijl jij (op fluistersterkte) in een geanimeerd gesprek verzeild geraakt bent met je naaste collega over jullie nieuwe project. Het kennen en herkennen van sensorische types biedt waardevolle inzichten in reacties, verschillen in onderlinge dynamiek, conflicten en relaties. Uiteraard is het niet de enige verklaring voor wat er gebeurt. Maar gedrag verklaren vanuit sensorische patronen is wel een extra hulpmiddel. Kennis hierover kan ervoor zorgen dat je je werk zo plezierig en productief mogelijk kunt inrichten. Omdat je beter weet en begrijpt wat jij en de ander nodig hebben. Dan zijn er ineens mogelijkheden om de werksituatie zodanig te veranderen dat iedereen er baat bij heeft. En dat is sensationeel goed!

Meer weten over sensationeel goed ingerichte leef- of werkplekken? Binnenkort volgt een aanvullend blog met praktische tips. Kun je niet wachten? Neem dan direct contact op voor extra informatie. Ik vertel je graag meer!