Van de genezende eigenschappen van zonlicht zijn we ons al duizenden jaren bewust. Met de uitvinding van elektrisch licht en door de industriële revolutie werd verlichting om te kunnen zien de overheersende functie. Elektrisch licht verving daglicht waardoor er steeds meer raamloze binnenruimten kwamen. Dat de kwaliteit van kunstlicht, de intensiteit ervan en de spectrale samenstelling effect heeft op ons welbevinden, weten we pas sinds kort.*

Licht en de biologische klok

Onderzoek heeft aangetoond dat het oog twee functies heeft. Door het licht dat in onze ogen valt kunnen we beelden zien. Licht reguleert echter ook lichamelijke functies als waakzaamheid, emoties en biologische timing. Het heeft daarmee invloed op onze eetlust, slaap en lichaamstemperatuur. Hoe zat dat ook al weer? Naast kegeltjes en staafjes waarmee we door lichtinval kunnen zien, blijken we ook fotoreceptoren te hebben. Als daar licht op valt heeft dat invloed op onze biologische klok, evenals op vele andere functies en gedragen die daarmee verband houden.

Intensiteit en kleur van licht

De niet-visuele effecten van licht hangen nauw samen met de intensiteit, de duur en de spectrale kleur van het licht. Net zoals het gele morgenlicht, het blauwe middaglicht en rode avondlicht allemaal een andere uitwerking op ons hebben. Om het nog ingewikkelder te maken blijkt ook de relatieve blootstelling van invloed. Relatief wil hier zeggen: de blootstelling aan licht die hieraan voorafging. Dus een persoon die uit gedimd licht komt, vertoont een sterkere reactie op het vervolglicht, dan iemand die uit een helder verlichte ruimte komt.

Nabootsing van natuurlijk licht

Met een dynamisch lichtsysteem kun je het 24-uurs lichtverloop van een etmaal nabootsen. Van zonsopkomst tot zonsondergang en de nacht. Je kunt het licht zo sturen om elk denkbare lichtscene met kleurtemperatuur en verlichtingsniveau te maken. En aangezien licht onze biologische klok beïnvloedt, kunnen we het hiermee bewust inzetten als instrument om ons fysieke en mentale systeem te beïnvloeden.

Zichtbaar effect door dynamisch licht

In het rapport Lighting for health and well-being in education, work places, nursing homes, domestic applications, and smart cities bundelen wetenschappers uit verschillende landen recente inzichten en bevindingen. In alle genoemde domeinen blijkt veel positief effect te behalen met dynamisch licht. In de gezondheids- en ouderenzorg kan de winst van een goed lichtplan weleens onverwacht groot zijn. Niet in besparende zin door energiezuinige verlichting maar door uitgebalanceerd kunstmatig daglicht. De winst zit ’m juist in het versterken van de gezondheid en het herstel van patiënten, het verbeteren van de stemming en het langer zelfstandig functioneren van ouderen en dementerenden.

Door het juiste licht in te zetten heeft lichtexpert Toine Schouten van FluxPlus Giel Beelen geholpen het wereldrecord radio maken stuk te slaan. Als je op de site van FluxPlus bent, kijk dan vooral eens verder en verwonder je over de ongekende mogelijkheden die er zijn met dynamisch licht. Niet alleen in de gezondheidszorg; ook in de vliegwereld en bij onze sporters.

Lastenverlichting in de ouderenzorg

Afgelopen week is er weer veel aandacht in de media voor onze ouderenzorg. De inspectie voor de gezondheidszorg heeft haar ronde weer gemaakt om de kwaliteit van de ouderenzorg te beoordelen. Niet iedere instelling komt er even goed vanaf. Het lijkt me ook geen eenvoudige opgave om de juiste zorg te bieden aan een groep die steeds zwaardere en complexere hulp nodig heeft. Het beeld van een dementerende oudere die de hele dag voor de tv hangt spreekt niemand aan. Zeker niet de zorgverlener. Het kan anders! Denk je bijvoorbeeld eens in hoe dynamisch licht kan bijdragen aan verlichting van de last, zowel voor de ouderen als voor het zorgpersoneel.

Voordelen van beter licht

Daarom zet ik ter afsluiting de voordelen van beter licht bij ouderenzorg** nog eens op een rij.
Dynamisch kunstlicht:

• bevordert de bewegingsvrijheid van ouderen;
• vermindert de kans op vallen;
• brengt veiligheid, geborgenheid, huiselijkheid en sfeer;
• biedt bewegingsruimte en ontmoetingspunten;
• vergemakkelijkt waarneming en oriëntatie;
• ondersteunt de verpleging en optimaliseert de dagelijkse gang van zaken;
• reduceert de zorg door meer zelfstandigheid;
• geeft structuur aan de dag;
• verhoogt de levenskwaliteit voor ouderen;
• zorgt voor een betere slaap en stemming;

Kortom: meer licht voor betere kwaliteit van leven. De hoogste tijd om de huidige verlichting, waarin vooral de visuele kant centraal staat, aan te vullen en te verbreden naar licht als instrument om ons mentale en fysieke functioneren te verbeteren. Daar worden we allemaal beter van.

> Meer weten? Ik adviseer je graag met een verlichtingsplan op maat. Neem contact op voor een vrijblijvende kennismaking.

* Met uitzondering van de witte lichtboxen waarmee we sinds de tachtiger jaren depressies behandelen.

** Bron: FluxPLus